Mooi geschreven door journalist en columnist Cathérine Ongenae, daarom deel ik 'm graag met jullie:
Het kind had nog niet eens een naam, maar de jonge moeder deed wat de samenleving van haar verwachtte: ze stond op, trok een designerjurk aan en haar hoge hakken, en checkte voor de laatste keer het vliegdekschip dat een pas bevallen vrouw in haar grote onderbroek moet dragen wil ze geen bloedspoor nalaten.
De kapster sprayde glans op haar golvende haardos, de make-upartist fixeerde de blos op haar wangen. Met rechte rug stapte de prinses voorzichtig de gang in, zich daarbij volop concentrerend op de elegantie in haar stap. Lees: rechtdoor en zonder te waggelen, zoals de meeste vrouwen stappen als ze net een voetbal uit hun teerste delen hebben geperst.
Een materniteit is geen hotel
De wereld vergaapte zich aan Kate Middleton. Amper een halve dag bevallen en alweer om door een ringetje te halen. Enkel een paar Russen durfden hardop verwoorden wat veel vrouwen moeten hebben gedacht: no way dat dat kind pasgeboren is.
Nog steeds had het kind geen naam toen minister van volksgezondheid Maggie De Block een mededeling liet versturen dat ziekenhuizen vanaf nu zelf mogen opdraaien voor de kosten als ze nieuwbakken moeders langer dan vier dagen laten blijven. Want een materniteit is geen hotel.
Storende beelden
Ik wil u waarschuwen, hier volgt misschien teveel informatie. Maar ik kan niet de enige zijn met een soortgelijk verhaal.
Afgelopen weekend keken mijn dochter van drie en ik samen naar de foto's van toen ze net geboren was. Sommige beelden verstoorden haar idyllisch idee van baby zijn.
- 'Was mama ziek?'
- 'Nee, liefje, mama had jou net uit haar buik geperst.'
- 'Mag ik naar Brave kijken?'
Ergens diep vanbinnen zal ik wel gejubeld hebben van geluk, maar eerlijk is eerlijk: ik zag er niet uit. Het schoot niet echt op, er kwamen verschillende medicamenteuze hulpmiddelen aan te pas, maar na meer dan twintig uur 'bevallen' en twee uur persen was ze daar: mijn eigen glibberig klein prinsesje.
Op de foto's kijk ik zwaar getormenteerd. Mijn gezicht stond vol bloeduitstortingen. Dagenlang kon ik niet op mijn benen staan, en nog langer kon ik niet zitten. Ik leefde op zetpillen, en naar het toilet gaan was zo pijnlijk dat ik een paar keer ben flauwgevallen.
De 'hoe was ik mijn kind'-les volgde ik hulpeloos van op een stoel (ondersteund door kussentjes) terwijl haar vader haar haar eerste badje gaf. De kinesist die dagelijks langskwam om me in te wijden in de geheimen van de bekkenbodemspieroefeningen stuurde ik zonder discussie weer naar buiten. Die hele regio kon me gestolen worden. Alles waar ik toe in staat was, was met mijn dochter in bed liggen en naar haar kijken.
Een extra dag alstublieft!
Toen mijn arts me op de obligate vier dag wilde ontslaan, heb ik hem gesmeekt om een extra dag, hopend op een mirakel zodat ik alsnog als een intussen weer slanke supermama uit bed zou springen, in mijn favoriete jeans en pumps. Ik kreeg mijn zin, maar de vijfde dag was niet anders dan de vorige vier. Ik raakte niet in mijn schoenen, mijn knieën leken van pudding gemaakt, mijn kleren zaten niet lekker. Mijn hormonenbalans was bovendien net gekeerd, dus vond de verpleegster me rond de middag doodongelukkig snikkend op mijn bed. Ze dekte me liefdevol toe, zei dat ik mijn tijd maar moest nemen, ze zouden me wel zien vertrekken. Intussen regelde ze een vroedvrouw voor de postnatale thuiszorg.
Met rode gezwollen ogen en op Uggs waggelde ik later die dag mijn refuge uit en de warme lentezon in. Tien minuten na thuiskomst zat de woonkamer al vol met de buurtkinderen die de baby wilden zien. Hoewel ik op dat moment net een beetje opgedroogd was, lag ik in de minuten die volgden alweer in de prak, me vastklampend aan het aanrecht in de keuken. Mijn lief, die net de champagne had laten aanrukken, kuiste het volk buiten. Het heeft goed en wel een dikke maand geduurd voor ik in staat was om bezoek te ontvangen. Ze mochten hun eigen taart meebrengen. Hoeft het gezegd dat het me zuur was opgebroken als die nieuwe maatregel al had bestaan in het voorjaar van 2012?
Een fraai cadeau op moederdag
Het beknibbelen op de zorg voor pas bevallen moeders, en hen onder druk zetten om het kraambed snel te verlaten, is dat het moederdagcadeau van 2015? Hebt u het bonnetje nog, mevrouw De Block, want ik wil dit niet. Hebt u geen wafelijzer of zo? Een gietijzeren pan, misschien? Ik ben al blij met een knutselwerk van droge macaroni of een tekkel van brooddeeg.
Alles is beter dan nog maar eens extra druk op vrouwen. Sterker nog, op pas bevallen vrouwen. Kind er amper uitgeperst, en het eerste schuldgevoel klopt al aan, want voldoe je wel? Je kunt niet op je benen staan? Je hebt een ontsteking op je knip? Je hebt even tijd nodig om het allemaal te behappen terwijl je met de beste zorgen wordt omringd?
Dan kost je de samenleving geld. De samenleving wil dat echter – ook al betaal je al jaren netjes belastingen – niet ophoesten. Je bent geen prioriteit. Dus kost je het ziekenhuis geld, en wel, die rekening zal dan wel worden gepresenteerd, vermoed ik. Hoe zal dat dan werken? Wie een extra hospitalisatieverzekering heeft via de werkgever krijgt alles terugbetaald en de rest moet op handen en voeten naar huis?
Naar Afrikaans voorbeeld?
Poliklinisch bevallen en thuis bevallen: als het kan, dan is dat fantastisch. Maar maak er alsjeblieft niet de norm van. Ik weet het, ze bestaan. Zeker bij een tweede, waarbij de weg al wat bereid is, hoor je het vaker. Maar ze zijn met niet zoveel als men ons voorspiegelt.
En kom alsjeblieft niet aanzetten met een argument als 'in Afrika gaan de vrouwen daags na de bevalling weer het veld op'. Een beetje moederwetenschap in cijfers: Somalië, Congo, Nigeria, Mali, Guinea, Centraal-Afrika, Sierra Leone, Nigeria, Chad en Ivoorkust hebben de hoogste sterftecijfers in babysterfte. We kunnen dus gerust stellen dat het leven in Afrika niet meteen tot voorbeeld strekt, wat uiteraard niets zegt over het Afrikaanse moederen zelf.
Maar hoewel er niet echt te dwepen valt met de harde gang van zaken in ontwikkelingslanden, lijkt het westerse supermoederschap ook niet bepaald een gezond streefdoel.
Jaloers? Het zal nog niet zijn!
Ben ik jaloers op Kate Middleton? Het zal nog niet zijn. Ik wou dat het me gelukt was om een kind te werpen en me daarna te presenteren aan de wereld alsof het een makkie was. Maar ik ben maar een mens, en menselijkheid draag ik hoog in het vaandel. Dat perfecte plaatje, die PR-strategie. Ik krijg van die simpele moeder met kind-vertoning een onbehaaglijk gevoel. Het moederschap is geen wedstrijd.
Maar toch schuift de alfamama steeds prominenter op het voorplan als onhaalbaar ideaal voor het moederschap. Geen idee wanneer de economie dat deel van ons leven binnensloop, maar het lijkt erop dat het het concept intussen helemaal heeft opgepeuzeld. Zwanger worden, bevallen en moederen vult men tegenwoordig in als efficiënt zijn, presteren en maximaal rendement.
Een jonge moeder moet vandaag aan zoveel eisen voldoen. Er wordt van ons verwacht dat we meteen ons babygewicht verliezen, dat we laten zien dat we nog steeds sexy zijn. Wie langer dan een jaar in haar postnatale lichaam rondloopt, daalt in de achting van de goegemeente waar zal worden gefluisterd dat mama zich 'heeft laten gaan'. Vrouwenlichamen, ook die van moeders, zijn koopwaar. Een mens zou van minder een postnatale depressie krijgen.
Wees lief voor moeders
Dus Kate Middleton die haar veld al weer aan het bewerken is in een zomerse designerjurk, zonder gezwollen enkels en alsof ze eigenlijk al een dikke week geleden beviel? Het is vooral tekenend: ook het bekomen van een bevalling zijn we intussen aan het kwijtspelen. Weer een stukje menselijkheid dat werd opgeofferd aan het altaar van de heilige supermoeder.
Het is een paternalistische en neoliberale tendens die tot nadenken stemt, niet in de eerste plaats omdat de mythe van de supermoeder in stand wordt gehouden door vrouwen die niet zwak willen lijken. En zolang we ons daar als vrouw aan laten vangen, is een gelijkwaardig bestaan nog niet voor vandaag.
Een kind krijgen is geen ziekte, dat klopt. Het is volkomen normaal en natuurlijk, maar dat neemt niet weg dat het iets doet met het lichaam en de geest van een vrouw. Alles verandert. Fundamenteel. En het enige dat eigenlijk van tel is, is liefde en zorg. Voor die vrouw en haar lichaam. Geef haar dus de tijd om te herstellen.
Tot slot
Nog wat moederlijk advies voor wie per sé wil besparen. In 2013 bleken bijna 3.000 ambtenaren thuis te zitten met burn-out. De Wereldgezondheidsorganisatie verwacht dat 1 op de 4 werknemers tegen 2020 te maken krijgt met mentale gezondheidsproblemen. Misschien wordt het tijd om daar eens op in te zetten in plaats van de druk op te voeren en nog meer mentale problemen te creëren?